APPLE'IN APPLE BOOKS (KİTAPLAR )UYGULAMASINA BAKIŞ

Herkese merhaba, umarım herkes iyidir ve her şey yolundadır.

Bu yazımda sizlere Apple'ın geliştirmiş olduğu ve iPhone, iPad, iPod, Apple Watch ve Mac  cihazlarında kullanılabilen "Kitaplar" veya diğer bir adıyla "Apple Books" uygulamasından bahsedeceğim. Herkese iyi okumalar dilerim.

Teknolojinin gelişmesiyle birlikte kitaplar da kullanıcılara sunulma şekli açısından çeşitlendiler. Eskiden sadece basılı olarak bir kitaba erişilebiliyorken şimdilerde dijital formatta da kitapların birçoğuna erişim sağlanması teknolojik açıdan mümkün hale geldi. Sırf bu nedenle de "e-kitap okuyucu" dediğimiz tablete benzer cihazlar bile üretildi. Bu sayede hem kitapların fizikî olarak ağır bir şekilde taşınması ve bundan kaynaklanabilecek zorluklar ortadan kalktı hem de tek seferde yanımızda taşıyabileceğimiz kitap veya benzeri dokümanların sayısı belki de binleri bulabilir hale geldi.

Tabi ki dijital içerikleri okuyabilmek için ille de bir e-kitap okuyucu edinmek zorunda değiliz. Gelişen teknoloji ve özellikle de yazılım dünyası halihazırda kullandığımız cep telefonu, tablet veya bilgisayarlarımızı birer dijital dokümanları okuyabilir duruma getirdi. İşte Apple'ın geliştirmiş olduğu "Apple Books" uygulaması da cihazımızdaki hafızanın el verdiği ölçüde içerisinde binlerce dijital dokümanımızı barındırabildiğimiz ve okumalar yapabildiğimiz, aynı zamanda birçok dijital içerikte oluşturulmuş kitapların doküman halini alıp okuyabildiğimiz ya da bazı sesli kitaplara erişebildiğimiz bir uygulama olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu uygulama aynı zamanda cihazlarımızda "Kitaplar" adıyla da görünebildiği için bu adla da hitap etmek mümkündür. Uygulama Apple cihazlarla birlikte yüklü olarak gelmektedir ama eğer uygulamayı cihazınızdan kaldırdıysanız ve tekrar yüklemek isterseniz yazının sonunda indirme bağlantısını da vermiş olacağım.

Uygulamanın kullanımından bahsedeyim. Uygulamayı ilk açtığınızda en altta dört tane sekme yer almaktadır. Bunlar en soldan sağa doğru sırasıyla "Şimdi oku", "Kitaplık", "Kitapçı" ve "Arayın" sekmeleridir. Bu sekmelerde yer alan içeriklere kısaca değineyim:

1. Şimdi Oku Sekmesi: Bu sekmede genellikle şu an okumakta olduğunuz, daha önce okumuş olduğunuz veya keşfedebileceğiniz kitapların bulunduğu bölümler yer almaktadır.

Bu ekranda benim için en önemli olan ve en çok kullandığım bölüm ise "Bugünün okuma performansı" bölümüdür. Buraya bastığınızda günlük okuma hedefiniz ne kadar ve siz bu hedefin bu gün içinde şimdiye kadar ne kadarını gerçekleştirmişsiniz, bunu görebiliyorsunuz. Buraya bastıktan sonra gelen bölümde bugünkü okuma performansınızı ve hedefinizi dakika cinsinden göstermektedir. Bu verinin üzerine bastığınızda ekrana bugünkü hedefinizi tamamlamanıza ne kadar süre kaldığını görebiliyorsunuz ve devam ettiğinizde bu içeriği paylaşabileceğiniz bir "paylaş" düğmesi görebiliyorsunuz. Bu paylaş düğmesinin hemen altında da "Hedefi ayarla" seçeneği yer alıyor. Buna basarak da açılan ekranda günlük okuma hedefinizi kaç dakika olarak isterseniz o kadar süreye ayarlayabiliyorsunuz.

2. Kitaplık Sekmesi: Bu sekmede tamamen sizin dışarıdan uygulamaya aktardığınız dokümanlarınız yer almaktadır. Dilediğiniz dokümanın üzerine gelerek ekrana iki kez dokunup dokümanınızı açıp okumaya başlayabilirsiniz.

Bu ekranda sağ üst köşede "Fazlası" diye bir düğme yer almakta. Buraya bastığınızda bazı seçenekler çıkacaktır. Bu seçenekler arasında kitaplığınızda yer alan dokümanlarınızı neye göre sıralayabileceğinizi seçebileceğiniz seçenekler, ekranda dokümanların nasıl konumlanabileceğini seçebileceğiniz (ızgara görünümü, liste görünümü gibi) seçenekler yer almaktadır. Aynı zamanda seçeneklerin en altında "İndirilenleri sil" seçeneğini ve en üstte de "Seç" seçeneğini görebilirsiniz.

Kitaplık sekmesinde aynı zamanda ekranda bir de "Koleksiyonlar" diye bir düğme göreceksiniz. Bu düğmeye bastığınızda ekrana çeşitli kategoriler çıkacaktır. Bu kategorilere göre dokümanlarınızı sınıflandırabilirsiniz. Örneğin, okunacaklar, okunmuşlar, koleksiyonlar gibi seçenekler yer almaktadır. Dilerseniz siz buraya seçeneklerin en altında yer alan "Yeni Koleksiyon" düğmesine basarak da kendi kategori başlığınızı ekleyebilirsiniz. Örneğin; kişisel gelişim, roman, tarih gibi kategoriler eklediğinizi düşünün. Bu kategorilere göre dokümanlarınızı sınıflandırıp bu başlıklardan ilgili olanlara dokümanınızı yerleştirebilirsiniz. Böylece aslında uygulamada bir bakıma her türdden dokümanlarınıza birer raf oluşturmuş oluyorsunuz.

Herhangi bir dokümanınızın üzerindeyken tek parmağınızla ekranda yukarı doğru hareket ettiğinizde "Ögeyi sürükle" seçeneğini duyarsınız. Buna bastığınızda ilgili dokümanınız sürüklenebilir hale gelir. Farklı bir dokümanın üzerine gelip de tek parmağınızı aşağı ya da yukarı hareket ettirerek sürüklediğiniz dokümanı şu an üzerinde olduğunuz dokümanın öncesine veya sonrasına bırakabilecek seçeneklere erişebilirsiniz. Aynı zamanda "Sürükleme oturumuna ekle" seçeneğine basarak şu an üzerinde bulunduğunuz dokümanı da önceki seçtiğinizle beraber aynı anda sürükleme alanına ekleyebilirsiniz veya "Sürüklemekten vazgeç" seçeneğine basarak işlemi iptal edebilirsiniz.

Yine bir dokümanın üzerindeyken tek parmağınızı aşağı ya da yukarı hareket ettirerek "Eylemler üst ögesini göster" seçeneğine gelip buna bastığınızda ekrana bazı seçenekler açılır. Burada "Kitabı paylaş", "Okunacaklara ekle", "Koleksiyona ekle", "Bitti olarak işaretle", "Adını değiştir", "Sil" seçeneklerini göreceksiniz. Bunlardan "Koleksiyona ekle" seçeneğine basarak açılan ekranda hangi koleksiyona, yani kategorinize, yani başka bir değişle rafınıza dokümanınız koymak istiyorsanız onu seçebilirsiniz veya listenin en altında bulunan "Yeni koleksiyon ekle" seçeneğine basarak yeni bir koleksiyon ekleyebilirsiniz.

Uygulama içine dışarıdan herhangi bir doküman aktarmak istediğinizde tek yapmanız gereken dokümanı paylaş diyerek açılan seçeneklerde "Kitaplar" uygulamasını seçmek olacaktır. Bu işlemle beraber dokümanınız doğrudan "Kitaplık" sekmesi içine yerleşecek ve uygulamada otomatik olarak açılacaktır. Ben uygulamaya dört farklı formatta belge aktarmayı denediğimde bunların sadece iki tanesini aktarabildiğimi fark ettim. Aktarılabilen bu formatlardan biri "PDF", diğeri de "EPUB" formatı oldu. Şunu da hatırlatayım ki, VoiceOver ile dokümanlarınızı bu uygulamada okutabilmeniz için bu husus oldukça önemlidir, uygulananın içine göndereceğiniz dosyalarınızın Optik Karakter Tanımasından, yani OCR işleminden geçmiş olması gerekir. Aksi takdirde içeriği VoiceOver'la okuyamazsınız.

Bu bölümle ilgili son olarak şunu da belirtmekte fayda var: Kitaplık içerisine yerleşmiş belgeleriniz iCloud ile de eşzamanlandığı için birden fazla Apple ürünü kullanıyorsanız ve hepsinde de aynı Apple kimliğiniz aktifse diğer cihazlarınızda da bu içeriklerinizi görüntüleyebilirsiniz. Üstelik bu cihazlarınızın hepsi aynı tür cihazlar olmasına gerek yoktur. Yani telefon, tablet veya bilgisayar olarak farklı cihazlarda da görüntülemek mümkündür.

3. Kitapçı Sekmesi: Bu sekmede genel olarak uygulamada sunulan ve kimisini ücretsiz, kimisini de ücretli bir şekilde edinebileceğiniz farklı türlerde kitaplar yer almaktadır. Doküman halinde olduğu gibi sesli kitaplar da yer almaktadır ama ben burada Türkçe kaynak çok fazla göremedim. Bunun dışında bazı Apple cihazlarının kullanımıyla ilgili kılavuzlar da burada yer alıyor ve bunlar Türkçe olarak sunulmuş durumda.

4. Arayın Sekmesi: Bu bölüm adı üstünde arama yapmak için kullanılıyor. Özellikle "Kitapçı" sekmesinde herhangi bir aradığımız içeriğin olup olmadığını buradan arayıp ilgili içeriğe gidebiliyoruz ve indirme ya da satın alma işlemi gerçekleştirebiliyoruz. Aynı zamanda Kitaplık sekmesi içerisinde yer alan kendi dokümanlarımız arasında da arama yapıyor ve yazdığımız başlıkla ilgili her iki bölümden de sonuçlar gösterebiliyor

Peki Kitaplık sekmesinde yer alan dokümanları açtığınızda doküman içeriğinde nasıl bir ekran sizleri karşılayacak?

Yazımın bu bölümünde size bundan da bahsedeyim. Bir dokümanı açtığınızda sol üst köşeden başlayarak neler olduğunu sizlere aktaracak olursam, sol üst köşede "Kitaplık" seçeneği yer alır. Bu seçeneğe basarak bir önceki kitaplık bölümüne dönersiniz.

Bunun hemen sonrasında yer alan "İçindekiler" seçeneğine bastığınızda dokümanınız sayfa sayılarıyla belirtilmiş şekilde ekrana açıldığını görürsünüz. Bunlardan kaçıncı sayfaya gitmek istiyorsanız, onun üzerine gelip basarak doğrudan oraya gidebilirsiniz.

Bu seçeneğin hemen sonrasında işaretle seçeneği yer alıyor. Bu seçenek aslında istenilen yerlerin belirgin hale getirilmesi, vurgulanması veya altının çizilmesi gibi işlemleri yapmayı sağlayabiliyor ama açıkçası ben erişilebilir bir şekilde ekran okuyucuyla kullanamadım.

Sonraki seçenekte "Görünüş" seçeneği yer alıyor. Buna bastığınızda açılan menüde parlaklık ayarı yapabileceğiniz bir seçenek var. Bu seçeneğin hemen altında da "Düşey kaydırma" seçeneği var. Bu seçenek eğer açıksa okuduğunuz dokümanınızı aşağıdan yukarı doğru üç parmağınızla kaydırarak sayfalar arasında geçiş yapıp okumanız gerekiyor ama bu seçenek kapalıysa o zaman herhangi bir fizikî kitap sayfasını çevirir gibi sağdan sola doğru üç parmağınızla sonraki sayfaya geçiş yaparak okumalarınızı gerçekleştirebiliyorsunuz. Ben bu seçeneği kapalı olarak kullanıyorum.

Sonrasında yer alan "Ara" seçeneğine bastığınızda dokümanınız içinde gitmek istediğiniz bir sayfa numarasını yazıp veya aratmak istediğiniz bir ifadeyi yazıp aratarak ilgili yere doğrudan gidebiliyorsunuz.

Sonrasında yer alan "Ayraç eklenmiş" seçeneğiyle de istediğiniz yere veya yerlere ayraç ekleyebiliyorsunuz ama açıkçası ben bu özelliği kullanmıyorum. Çünkü zaten okuduğunuz dokümanlar bir sonraki seferde açtığınızda kaldığı sayfadan devam edecek şekilde açılıyor.

Ekranın en altında ise "sayfa seçici" diye bir seçenek ve ardından sayfa sayısının seslendirildiğini duyarsınız. Bu bölümde parmağınızı yukarı doğru hareket ettirdikçe bir sonraki sayfaya geçersiniz, aşağı doğru hareket ettirdikçe bir önceki sayfaya geçersiniz.

Parmağınızı cihazınızın ekranının hemen hemen ortasına dokundurduğunuzda ise doküman içeriğinizin size seslendirildiğini duyarsınız. Burada dokümanınızı bu şekilde okuyabilirsiniz. Sonraki sayfaya geçmek için de ekranda sağdan sola doğru üç parmağınızı kaydırabilirsiniz. Kaydırma işlemini gerçekleştirdikten sonra yeni açılan sayfayı VoiceOver'ın otomatik olarak seslendirdiğini fark edeceksiniz. Yani sizin tekrar tekrar ekranın ortasına dokunmanıza gerek yoktur. Ben sürekli sayfayı kendim çevirmemek için dokümanın ilk sayfasını ekranda görüntüledikten sonra doküman içeriği okunmaya başlandığında iki parmağımı yukarıdan aşaı doğru bir kez kaydırıyorum ve sonrasında VoiceOver bu nokta ve ilerisini otomatik olarak okumaya başlıyor. Bu sayede sayfaları da kendisi geçiyor. Böylece sayfa çevirmeyle sürekli uğraşmamış oluyorum.

Bu arada size okumalarınızı yaparken cihazınızı rahatsız etme moduna almanızı tavsiye ederim. Çünkü doküman içeriğini de VoiceOver'ın kendisi okuduğu için gelen bildirimler bu okumaları kesintiye uğratacaktır ve bu da okuma verimliliğinizi ve keyfinizi olumsuz etkileyecektir.

Apple Books Uygulamasında Neler Geliştirilebilir?

1. Öncelikle uygulamada ekran açık bir şekilde okuma yapılması gerekiyor. Yani arka planda dinleme gibi bir durum söz konusu değil. Tabi bu durum  Apple Books içinde bulunan sesli kitaplar için geçerli değil, sadece PDF ve EPUB gibi doküman içeriklerinden bahsediyorum. Özellikle bu tür dokümanların bir ses sentezleyicisiyle uygulama içinde seslendirilebilmesi mümkün olacak şekilde bir geliştirme yapılması oldukça güzel olacaktır. Bu sayede dileyen görme engelli kullanıcılar arka planda da ekranını kilitleyerek içeriklerini okumaya devam edebilecektir.

2. Aynı zamanda okunan içeriklerden görme engelli kullanıcıların da alıntı yapması, istedikleri yerlere yer işareti veya vurgu koyabilmesi daha da kolaylaştırılmalı ve kullanılabilirlik düzeyi artırılmalıdır. Bu bölümün daha erişilebilir kullanıldığını deneyimleyen görme engelli kullanıcılarımız varsa bana ulaşabilirlerse de ayrıyeten memnun olurum. (hakanteltik@gmail.com mail adresimden ulaşabilirsiniz.)

3. Son olarak da okuma hedefi bölümünde sadece dakika cinsinden günlük okuma hedefi belirlenebiliyor. Bu güzel bir durum ama bence yeterli değil. Okuma hedefi bölümü farklı senaryolarla da geliştirilmeli ve çeşitlendirilmelidir. Örneğin; kullanıcılar günlük, haftalık, aylık veya yıllık bazda kitap sayısı cinsinden de okuma hedefleri koyabilmelidirler.

Benim Apple Books uygulamasıyla ilgili genel olarak anlatacaklarım, deneyimlerim ve önerlerim bu şekildeydi. Umarım sizler için de faydalı bir içerik olmuştur.

Uygulamayı buradan indirebilirsiniz.

Apple Books uygulamasıyla ilgili Apple'ın resmi sitesinde yer alan tanıtım içeriğine de buradan ulaşabilirsiniz.

Farklı içeriklerde tekrar görüşünceye kadar hepiniz kendinize çok iyi bakın, hoşça kalın ve sağlıklı kalın.

Hakan TELTİK